Lý giải khoa học hiện tượng loài ruồi sợ túi bóng nước

Loài ruồi nhà thường gặp có tên khoa học là Musca Domestica, sống rất gần gũi với loài người trên toàn thế giới, đặc biệt ở những quốc gia nhiệt đới nóng, ẩm. Chúng thường được tìm thấy ở những khu dân cư hoặc súc vật sinh sống, nơi có nhiều thực phẩm và chất thải. Không những gây khó chịu cho mọi người mà chúng còn mang nhiều mầm bệnh nguy hiểm khác nhau như ỉa chảy, bệnh nhiễm trùng da và mắt. Vấn đề này được các nhà hàng hay khách sạn đặc biệt quan tâm và tìm hiểu rất nhiều cách để xua đuổi loài ruồi khó chịu này. Nhưng có một cách hết sức đơn giản mà nhiều nước vẫn sử dụng đó là treo một túi nước bên ngoài cửa và chúng sẽ không bao giờ bén mảng đến nhà bạn nữa. Tại sao lại như vậy? Tại sao loài ruồi lại sợ túi nước đến thế? Hãy cùng tìm hiểu về bí ẩn này qua bài viết dưới đây.

Thực tế, phương pháp này cũng có nhiều quan điểm khác nhau. Có người nói phải để một miếng giấy bạc trong túi nước, cũng có người nói phải để một đồng xu trong đó. Một vài trang web còn thương mại hóa, rao bán những túi nước đặc biệt, sử dụng thay thế thuốc đuổi ruồi.

Thực hư của phương pháp này ra sao? Một số người cho rằng loài ruồi khi nhìn vào túi nước, nó sẽ thấy hình ảnh phóng đại của mình trong đó và bay đi chỗ khác. Tuy nhiên lí do phổ biến và dễ hiểu nhất đó là hiện tượng khúc xạ ánh sáng đơn giản. Khúc xạ ánh sáng xảy ra khi một đối tượng rõ ràng hoặc không rõ ràng, ví dụ như mảnh kính hay túi nước, làm thay đổi hướng đi và vận tốc của ánh sáng. Các tia sáng lúc đó bị bẻ cong và gây ra nhiều hiện tượng như ảo ảnh quang học giữa trên và dưới mặt nước hoặc hiện tượng ảo ảnh ở con người.

Về mặt lý thuyết, hiện tượng khúc xạ gây rất nhiều sự phiền toái cho côn trùng, đặc biệt là loài ruồi.  Bởi chúng có cấu tạo mắt hết sức đặc biệt, cho phép thay đổi góc nhìn một cách nhanh chóng và quan sát nhiều hướng cùng một lúc. Các nhà khoa học gọi đó là cấu tạo mắt kép – một trong những điểm siêu việt của côn trùng. Với mắt kép, ruồi bám vào những tia sáng, trong điều kiện tự nhiên đó là tia nắng mặt trời – tia sáng song song, để bay với vận tốc rất nhanh cũng như đảo người mà không mất phương hướng. Chính vì thế khi tia sáng không song song, như tia sáng đèn do con người tạo ra thì côn trùng nói chung và ruồi nói riêng bị mất phương hướng và bay vòng vòng quanh nguồn sáng. Đó là vì chúng phải xoay người cho tia sáng đúng góc như chúng đã từng xử lí với tia sáng mặt trời. Điều này lí giải tại sao khi đêm xuống, các loài côn trùng thường bay vòng vòng quanh bóng đèn hay ngọn nến… mà không phải là do chúng thích ánh sáng như mọi người vẫn lầm tưởng.

Một túi nước nilông treo lủng lẳng trong không gian sẽ như một giọt sương, như một thấu kính hội tụ và tia sáng đi qua nó sẽ không còn song song nữa, không gian như bị uốn cong đi, lồi lõm một cách bất thường. Và loài ruồi sẽ lại phải “bẻ người”, bay theo góc tia sáng đúng với phản xạ tự nhiên của chúng.

Tuy nhiên, thực tế có rất nhiều người tin rằng phương pháp này không thể xua đuổi được lũ ruồi. Nhiều người còn cho rằng đó là một câu chuyện mê tín dị đoan thời hiện đại. Hãy tưởng tượng trường hợp như sau, một  nhân viên bán hàng dạo mời bạn mua một chiếc thắt lưng có công dụng đặc biệt là chống cá mập với chỉ 19,95$. Bạn đeo nó trong một tuần và không hề bị cá mập cắn. Liệu điều này có nghĩa là chiếc thắt lưng đó có công dụng thật? Liệu có mối quan hệ nào đó giữa thắt lưng và cá mập ? Để khẳng định điều này là đúng bạn phải xem xét nhiều yếu tố khác nữa như lí do cá mập tấn công bạn hoặc không tấn công bạn hay tần suất tấn công của chúng… Tương tự như vậy, việc túi nước ngăn chặn lũ ruồi vào nhà bạn cũng có thể gây được hiệu ứng giả. Trong điều kiện y học, người ta gọi là thuốc “trấn yên” với công dụng trấn an nhiều hơn là chữa bệnh. Theo một nghiên cứu của giáo sư về côn trùng học Mike Stringham, treo những túi nước như vậy thậm chí làm loài ruồi hoạt động mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên nghiên cứu này vẫn chưa thực nghiệm được sự hiệu quả của những túi nước dưới ánh nắng Mặt Trời.

Thực hư của câu chuyện này ra sao? Có người bảo là đúng, có người lại bảo là sai. Mỗi người đều có lập luận riêng của mình. Nhưng cho dù thế nào đi nữa, bạn vẫn sẽ bắt gặp những nhà hàng, khách sạn… sử dụng phương pháp đơn giản này.